Unha boa dose de enerxía -que nós chamamos ilusión- é o combustible que permitiu poñer en marcha en 1938, o que hoxe o mundo coñece como ONCE. Non é chauvinismo. Nos 80 anos de existencia, que a Organización celebra en 2018, construíu un sistema de prestación social para persoas con cegueira ou discapacidade visual severa sen equivalencia en ningunha parte.

Un organismo gobernamental, constituído por varios ministerios e a propia ONCE, vela polo cumprimento dos seus fins sociais e a progresiva adecuación ás transformacións sociais, políticas e económicas.

Esa mesma fonte de enerxía -a ilusión- permitiu que en 1988 vise a luz un gran proxecto: A Fundación ONCE para a cooperación e inclusión Social das persoas con discapacidade, que en 2018 tamén está de aniversario, 30 anos. Neste lapso, Fundación ONCE xerou máis de 80.000 empregos para persoas con discapacidade. Hoxe o conxunto institucional, xuntado no seu primordial fin: a inclusión social e laboral das persoas con discapacidade, é coñecido como a ONCE e a súa Fundación.

Outras iniciativas solidarias

Ao longo dos anos, a Institución articulou outras iniciativas de solidariedade. A Fundación ONCE para a atención ás persoas cegas de América Latina (FOAL), nacida en 1998 é boa mostra delas. Actualmente, desenvolve proxectos de formación e emprego en 19 países da rexión americana e outras zonas deprimidas. Tamén se constituíu no ano 2007 a Fundación ONCE para a Atención de Persoas con Xordocegueira (FOAPS).

Mentres, no seo da Unión Europea, a ONCE e a súa Fundación estreitan lazos para que a discapacidade vaia gañando espazo no terreo das políticas comunitarias. Xunto con outras organizacións do mundo da discapacidade anota logros de grande importancia como a Convención da ONU sobre os Dereitos da Persoas con Discapacidade (protocolo aprobado o 13 de decembro de 2006 na sede de Nacións Unidas en Nova York), e un bo posicionamento das súas teses en debates como a normativa europea sobre accesibilidade ou o emprego das persoas con Discapacidade. Comisarios europeos visitaron España nos últimos anos, coa ONCE e a súa Fundación na axenda de traballo. Chama a atención na Europa Comunitaria o modelo de inclusión social construído no noso país de man da ONCE e a súa Fundación.

Co Terceiro Sector

Ademais, a enorme transformación das estruturas sociais, tanto en Europa coma en España, conduciu á ONCE a figurar con decisión nun acabado de nacer pero puxante modelo social e económico, a dicir de moitos indispensable xa, o chamado Terceiro Sector; unha plataforma representativa de máis de nove millóns de persoas en risco de exclusión, que aglutina a asociacións civís, movemento das persoas con discapacidade, fundacións e outras agrupacións que loitan por protexer os dereitos sociais e reclaman políticas públicas inclusivas.

Evolución continua, modelos cambiantes, busca en definitiva dunha maior igualdade social, de estándares non discriminatorios. Nese contexto sitúase a ONCE do século XXI, coa mesma puxanza e ilusión que naquela primeira metade do pasado século, cando naceu.

Facemos Historia

A ONCE é o resultado da férrea vontade dos cegos españois que, nun período de especial dificultade para o noso país, decidiron non quedar á marxe, contribuír á sociedade do momento e procurarse un medio de vida digno. As primeiras rifas que celebraban distintas asociacións xurdidas na década dos anos trinta do pasado século, fundamentalmente en Andalucía, Cataluña e Levante, son o antecedente do actual Cupón. A súa unificación e común afán cimentan os inicios desta Institución.

Moito que recoñecer a aqueles "primeiros pais" que viron nacer, o 13 de decembro de 1938, unha Organización con cabida para todos os cegos españois. Un decreto gobernamental daba fe deste alumeamento e outorgaba á Organización Nacional de Cegos a explotación, para o seu digno sustento, do denominado cupón "procegos", cuxo primeiro sorteo se celebrou o 8 de maio de 1939.

Por aquel entón os cupóns constaban de tan só tres cifras, os sorteos eran provinciais e a xestión da institución estaba en mans en boa medida da Administración do Estado que nomeaba ao máximo responsable denominado "xefe nacional". Haberá que esperar máis de 40 anos para que os cegos españois tomen as rendas do devir da ONCE.

Traballo para todos  

Esa aspiración inicial e irrenunciable; un traballo digno a través da venda do cupón para todos os cegos españois, cumpriuse folgadamente, mais era necesario explorar outras posibilidades profesionais. Así, na década dos anos 60 iníciase a abordaxe ao mercado laboral da man de centros pioneiros: a Escola de Telefonía, o Centro de Formación Profesional ou a Escola Universitaria de Fisioterapia son auténticos fitos que inician un traxecto cara á igualdade e a integración social e laboral que xa non se deterá.

Conforme a estes plans, créanse centros educativos, para unha boa formación dende a base, nacen iniciativas culturais, bibliotecas, en soporte braille e sonoro, e póñense en marcha servizos fundamentais como o de rehabilitación.

En paralelo, o noso país vivía o denominado Milagre Español, xa que o turismo, a emigración e os investimentos estranxeiros impulsaron un cambio cara á modernidade. Son os felices 60.